Tăng huyết áp - Nguyên tắc điều trị

26/02/2016

Tăng huyết áp là tình trạng tăng huyết áp tâm thu và/hoặc huyết áp tâm trương có hoặc không có nguyên nhân.

Theo tổ chức Y tế thế giới ( WHO) và hội tăng huyết áp quốc tế ( ISH) 1999 thì tăng huyết áp (THA) được xác định khi huyết áp tâm thu >= 140mmHg và hoặc huyết áp tâm trương >=90mmHg, hoặc đang sử dụng thuốc tăng huyết áp.

NGUYÊN NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP

- 95% trường hợp tăng huyết áp không có nguyên nhân, 5% có nguyên nhân.

- Các nguyên nhân THA có thể là: hẹp động mạch thận, hẹp eo động mạch chủ, hẹp động mạch chủ, viêm thận các loại, teo thận bẩm sinh, u thượng thận, ăn mặn, sinh hoạt bị nhiều stress, hút thuốc, rượu bia.

CƠ CHẾ BỆNH SINH

Huyết áp động mạch được tính theo công thức:

Huyết áp = cung lượng tim x sức cản ngoại vi

Như vậy nếu một trong hai hoặc cả hai yếu tố tăng sẽ làm cho HA tăng cao

HẬU QUẢ CỦA TĂNG HUYẾT ÁP

Do tăng sức cản ngoại vi, co mạch nên một loạt hậu quả có thể xảy ra trên các cơ quan đích ( tim, mắt, thận, não):

- Hay gặp nhất các biến chứng tim: suy tim trái với các hậu quả hở van động mạch chủ cơ năng, loạn nhip tim, thiếu máu não, thiếu máu mạch vành, suy tim phải, phù phổi…

- Giảm cung cấp máu đến các nội tạng có thể dẫn đến tắc động mạch khi xơ vữa động mạch phát triển: suy thận, hẹp động mạch võng mạc, phù võng mạc, tắc động mạch não, cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim.

CHẨN ĐOÁN TĂNG HUYẾT ÁP

Nhiệm vụ của người thầy thuốc khi thăm khám cho bệnh nhân tăng huyết áp không chỉ phát hiện bệnh nhân có tăng huyết áp hay không mà còn phải xem các yếu tố khác như: yếu tố nguy cơ, tiền sử, lối sống, các bệnh mắc kèm, các tổn thương do bệnh THA gây ra… để có chiến lược điều trị bệnh THA hợp lý, đồng thời ngăn chặn các biến chứng của THA tại các cơ quan đích ( tim, não, thận, mắt).

Chẩn đoán xác định tăng huyết áp

Thường bệnh nhân chưa cảm thấy gì nếu chưa có biến chứng. Triệu chứng chủ quan có thể gặp là: chóng mặt, nhức đầu, nóng mặt, mệt.

Để chẩn đoán xác định THA phải dựa vào số đo huyết áp của bệnh nhân. Do HA có đặc tính biến thiên tự nhiên rất nhiều nên chẩn đoán THA cần dựa trên số đo nhiều lần ở nhiều thời điểm khác nhau.

Khi đo huyết áp cho bệnh nhân cần lưu ý:

- Để bệnh nhân ngồi nghỉ vài phút trước khi đo.

- Đo HA ít nhất 2 lần, cách nhau ít nhất 5 phút, nếu chênh nhau >= 5mmHg phải đo lần thứ 3, lấy trị số trung bình.

- Khi đo, âm xuất hiện đầu tiên ( pha1) xác định được huyết áp tâm thu và khi mất âm ( pha5) xác định được huyết áp tâm trương.

- Đo HA cả 2 tay khi nghi ngờ bệnh nhân có dấu hiệu của bệnh mạch ngoại biên(mạch 2 tay không đều nhau, chóng mặt). Chênh lệch huyết áp tối đa >= 20mmHg hoặc huyết áp tối thiểu >= 10mmHg.

- Nên đo thêm huyết áp ở tư thế đứng với bệnh nhân cao tuổi và bệnh nhân đái tháo đường, bệnh nhân có thể tụt huyết áp ở tư thế đứng.